Bromeliad สับปะรดสี

 Bromeliad บรอมีเลียดคืออะไร

วันนี้เรามาทำความรู้จักกับ Bromeliads "บรอมีเลียด"  ซึ่งเป็นชื่อสามัญที่ใช้เรียกพืชชนิดนี้ซึ่งตลาดต้นไม้บ้านเรามักนิยมเรียกกันว่า "สับปะรดสีหรือสับปะรดประดับ" ซึ่งอยู่ในวงศ์บรอมีลิอาซิอี้  (Family Bromeliaceae) ซึ่งมีอยู่ประมาณ 57 สกุล (Genera)  และมีชนิด (species) ต่าง ๆ มากกว่า 3,000 ชนิด  พืชในวงศ์นี้ที่พวกเรารู้จักกันดีคงเป็นผลสับปะรดที่เราใช้รับประทานกันในปัจจุบัน  มาจากผลของบรอมีเลียดสกุลอนานาสโคโมสัส (Ananas comosus)

การจำแนกประเภททางระบบอนุกรมวิธาน (Texonomy classification)

เป็นการจำแนกประเภทหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิตไม่ว่าจะเป็นพืชหรือสัตว์ เพื่อให้เราทราบหรือสามารถตรวจสอบลำดับชั้นและชื่อทางวิทยาศาสตร์  ในส่วนของบรอมีเลียดดังที่ได้กล่าวไปในตอนต้นว่าเป็นพืชที่อยู่ในวงศ์บรอมีลิอาซิอี้ (Family Bromeliaceae) ซึ่งวงศ์นี้มีการแบ่งออกเป็นวงศ์ย่อยได้ 3 วงศ์ย่อย คือ

วงศ์ย่อยบรอมีลิออยดิอี้(Bromelioideae)
วงศ์ย่อยพิทแคนิออยดิอี้ (Pitcairnioideae)
วงศ์ย่อยทิลแอนซิออยดิอี้ (Tillandsioideae)

ซึ่งการจำแนกวงศ์ย่อยนี้เราดูจากลักษณะของดอก ผล และเมล็ด  ซึ่งมีความแตกต่างกัน  มีผลทางด้านการสืบพันธุ์เพราะในแต่ละวงศ์ย่อยสกุลต่าง ๆ ที่อยู่ในวงศ์ย่อยนั้นสามารถผสมข้ามพันธุ์กันได้ภายในวงศ์ย่อยของตนเองเท่านั้น ไม่สามารถผสมข้ามวงศ์ย่อยอื่นได้ ซึ่งในวงศ์ย่อยเราสามารถแยกลำดับออกเป็นสกุล (Genus) ต่าง ๆ   ซึ่งในแต่ละสกุลก็จะแยกออกเป็นชนิด (species) อีกมากมาย  ในส่วนของชนิดนี้เราสามารถแยกลักษณะต่าง ๆ  ได้อีกเนื่องจากยังไม่สามารถแยกเป็นชนิดใหม่ได้เราจึงแยกย่อยออกเป็นลำดับหมวดหมู่ (variety) หรือจากการคัดเลือก (cultivar) อีกขึ้นหนึ่ง

ลักษณะดอกในแต่ละวงศ์ย่อย

ดอก   จะประกอบไปด้วยกลีบเลี้ยง (sepals) 3 กลีบ   กลีบดอก (petals) 3 กลีบ   เกสรเพศผู้ (starmens) มีด้วยกัน  2 วง วงละ 3 อันรวม 6 อัน มีเกส เพศเมีย (pistil) อยู่ตรงกลาง  เป็นประกอบด้วยก้านเกสรเพศเมีย (style) และยอดเกสรเพศเมีย (stigma) เชื่อมกัน 1 อัน มีสามแฉกแสดงว่าเป็นวงเกสรเพศเมียที่มีสามคาร์เพล (tricarpellate)  คือมีรังไข่ 3 ห้องเชื่อมติดกันอยู่ใน 1 ดอก  (สังเกตดอกตามภาพของ Top :Hechtia rosea) ซึ่งรังไข่จะมีทั้งแบบอยู่เหนือวงกลีบดอกและอยู่ใต้วงกลีบดอกอย่างที่กล่าวไปแล้ว ลักษณะดอกจะมีทั้งแบบที่สมบูรณ์เพศ และไม่สมบูรณ์เพศ

ลักษณะผลในแต่ละวงศ์ย่อย

ผล  ลักษณะผลในส่วนของวงศ์ย่อยบอรมีลิออยดิอี้ (Bromelioideae) จะมีลักษณะผลคล้ายลูกเบอร์รี่ มีเปลือกบาง ๆ ห่อหุ้มผลอยู่ภายนอกส่วนภายในจะมีเยื่อเหนียว ๆ ปนอยู่กับเมล็ด ลักษณะผลในส่วนของวงศ์ย่อย พิทแคนิออยดิอี้ (Pitcairnioideae) กับทิลแอนซิออยดิอี้ (Tillandsioideae) จะมีลักษณะคล้ายกันคือผลมีลักษณะเป็นแคบซูล ด้านนอกมีเปลือกแข็งหุ้มอยู่  ผลของวงศ์ย่อยพิทแคนิออยดิอี้จะมีลักษณะเป็นฝักกลมรี  ส่วนผลของวงศ์ย่อยทิลแอนซิออยดิอี้จะมีลักษณะเป็นฝักแท่งยาว

ลักษณะเมล็ดในแต่ละวงศ์ย่อย

เมล็ด ของแต่ละวงศ์ย่อยจะมีความแตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัด ถึงแม้ว่าผลของบางวงศ์ย่อยจะมีลักษณะคล้ายกัน เมล็ดของวงศ์ย่อยบรอมีลิออยดิอี้ที่อยู่ภายในผลส่วนใหญ่จะเป็นเมล็ดทรงรี ๆ เหมือนเมล็ดข้าวแต่บางชนิดก็อาจจะเมล็ดหนาและค่อนข้างสั้นบ้างได้ เยื่อเหนียว ที่อยูภายในผลซึ่งได้อธิบายไปในส่วนของผล ก็ช่วยในเรื่องการกระจายพันธุ์เนื่องจาก นกหรือสัตว์เล็กมากินผลเมื่อสัตว์เหล่านั้นถ่ายมูลก็จะถ่ายเมล็ดของบรอมีเลียดออกมาด้วย ซึ่งเยื่อเหนียวจะมีส่วนช่วยให้เมล็ดติดกับต้นไม้หรือพื้นผิวที่สัตว์ถ่ายไปได้ง่าย   วงศ์ย่อยพิทแคนิออยดิอี้ เมื่อฝักแตกออกเมล็ดที่เรียงตัวอยู่ในฝักจะกระเด็นออกมา ลักษณะเมล็ดจะมีลักษณะกลมแบน เมล็ดจะอยู่ตรงกลาง ส่วนรอบ ๆ เมล็ดจะเป็นปีกที่ช่วยให้เมล็ดปลิวกระจายไปตามลมในบริเวณนั้นได้ดี ส่วนวงศ์ย่อยทิลแอนซิออยดิอี้เมื่อผลที่เป็นฝักแตกออกเมล็ดด้านในที่มีแพมพัส (เหมือนเมล็ดนุ่น) จะเหมือนร่มเป็นตัวช่วยพยุงให้เมล็ดลอยไปได้ไกลหลายกิโล เป็นการกระจายพันธุ์ที่ครอบคลุมพื้นที่ได้มากที่สุด